تبادل لینک هوشمند سرعت گردش پول، متغیر تأثیرگذاری که مسؤولان اقتصادی کشور به آن بی‌توجه‌اند.
یکی از متغیرهای مهم در اقتصاد، سرعت گردش پول است که بر روی تورم، تولید و حتی حجم پول در گردش اقتصاد هر کشور، اثرات مهمی را بر جای می‌گذارد. این متغیر، به واسطه ارتباط پیچیده و کاملاً متقابل عوامل اقتصادی با یکدیگر، می‌تواند بر دیگر متغیرهای کلان اقتصادی تأثیرگذار باشد یا از آنها تأثیر بپذیرد. تصور این که یک برگ اسکناس یا یک چک سپرده دیداری، با چه سرعتی دست به دست می‌شود، کار مشکلی است، اما می‌توان متوسط سرعت گردش یا تعداد دفعاتی را که واحد ”پول“ - برای خرید کالا و خدمات نهایی - در طی سال دست به دست می‌شود، محاسبه کرد. در واقع سرعت گردش پول، متوسط تعداد دفعاتی است که موجودی پول کشور در سال، برای خرید جریان سالانه تولید )GNP( و سایر معاملات هزینه می‌شود. برای اولین بار، ایروینگ فیشر با تقسیم تولید ناخالص ملی بر حجم پول، سرعت گردش پول را به دست آورد. از موارد مهمی که اقتصاد کلاسیک به آن اعتقاد داشت و دارد، ثابت بودن سرعت گردش پول است. اما امروزه عملاً می‌بینیم خلاف این نظر اتفاق می‌افتد، چراکه با تحولات حوزه‌های مالی، بانک‌ها و مؤسسات تسهیلاتی و حتی فعالیت‌های رانت‌جویانه، مانند تلاش برای دریافت تسهیلات با نرخ‌های بهره پایین‌تر، اقتصادهای زیرزمینی و سیاه و بسیاری عوامل دیگر از این قبیل، بر روی سرعت گردش پول در یک دوره، تأثیرگذار می‌باشند. ● گردش پول در ایران به گزارش واحد تحقیقات ماهنامه <اقتصاد ایران>، تولید ناخالص ملی کشور، در سال ۸۶ برابر۲۶۲ هزار میلیارد تومان بوده است که با احتساب ۵۳ هزار میلیارد تومان حجم پول در این سال، سرعت گردش پول به رقم ۸۹/۴ می‌رسد. به عبارت دیگر هر ”ریال“ در طول سال برای خرید کالاهای دست اول، به طور متوسط پنج بار دست به دست می‌شود. ● کالبد شکافی وجود مسأله رکود تورمی، سیاست‌های پولی و بودجه‌ای نادرست و کُندی افزایش ظرفیت تولید، منجر به افزایش حجم پول موجود در اقتصاد کشور - به واسطه افزایش حجم تقاضا و تشدید شکاف بین عرضه و تقاضا - و بروز نرخ‌های فزاینده تورم شده است. می‌توان با اعمال سیاست‌های پولی مطلوب، از سرعت گردش پول در اقتصاد کاست تا از بروز تورم جلوگیری کرده یا حتی‌المقدور مانعی در افزایش شدید آن به وجود آورد. سرعت گردش پول در ایران، بین سال‌های ۸۶ - ۸۱ با اُفت و خیز همراه بوده است، به طوری که از ۰۲/۵ در سال ۸۱ به بیشترین حد خود یعنی ۴۸/۵ در سال ۸۳ رسیده و سپس با روندی نزولی به ۸۹/۴ در سال ۸۶ کاهش یافته است. (بر اساس پیش‌بینی واحد تحقیقات ماهنامه <اقتصاد ایران>، سرعت گردش پول در پایان سال‌های ۸۷ و ۸۸ به ترتیب، ارقامی بالغ بر ۵ و ۱۱/۵ خواهد بود.) البته باید توجه داشت که این عامل، تابع چه متغیرهایی است و به چه عواملی وابسته می‌باشد. سرعت گردش پول، رابطه معکوسی با سطح تقاضای پول در اقتصاد دارد که به وسیله این رابطه می‌توان متغیرهای مهم و اثرگذار را بر روی سرعت گردش پول تعیین کرد. نرخ بهره بانکی، رابطه معکوسی با سطح تقاضای پول دارد، به طوری که با کاهش نرخ بهره، مردم پول‌های خود را از سپرده‌های پس‌انداز و سرمایه‌گذاری از بانک خارج کرده و بدین صورت، سطح تقاضای افراد برای پول (به صورت سپرده‌های جاری و نقد) افزایش می‌یابد. طی سال‌های اخیر، با کاهش نرخ بهره بانکی در کشور و افزایش تقاضای پول، سرعت گردش پول، کاهش یافته است. نرخ تورم و همچنین تورم انتظاری، از دیگر عوامل تأثیرگذار بر سرعت گردش پول می‌باشند. با افزایش سطح عمومی قیمت‌ها و همچنین ذهنیت مردم مبنی بر افزایش سطح قیمت‌ها، سرعت گردش پول نیز افزایش می‌یابد، چراکه کاهش قدرت خرید پول، تمایل به نگهداری پول را کاهش می‌دهد. لذا سرعت دست به دست شدن پول در جامعه افزایش می‌یابد که از این موضوع در اقتصاد، اصطلاحاً به ”پول داغ“ تعبیر می‌شود. در این گونه موارد، تنها از طریق ارتقای انضباط مالی و ظرفیت‌های تولیدی در اقتصاد - به جای سیاست غلط چاپ پول - می‌توان جلوی افزایش تورم داخلی را گرفت. به علاوه، برای اجرای موفق سیاست‌های پولی، سرعت ثابت گردش پول از امتیازات است. ● شبه‌پول و گردش نقدینگی سپرده‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت از معروف‌ترین شبه پول‌ها هستند که بر نقدینگی و سرعت گردش آن مؤثر می‌باشند. سرعت گردش نقدینگی در ایران، در فاصله سال‌های ۸۶–۸۱ روندی نزولی داشته، به طوری که از ۲/۲ در سال ۸۱ با کاهشی مداوم، به ۶/۱ در سال ۸۶ رسیده است. افزایش بی‌رویه حجم نقدینگی در سال‌های اخیر و کانالیزه نشدن آن به تولید می‌تواند یکی از دلایل کاهش سرعت نقدینگی در کشورمان تلقی شود. ● مشکلات پول و سرعت گردش آن عواملی همچون اقتصاد زیرزمینی - که از مهمترین مشکلات اقتصادی کشور ما می‌باشد - علاوه بر زیان‌های کاملاً بزرگی که بر پیکره اقتصاد وارد می‌سازد، به دلیل لحاظ نشدن در تولید ملی، باعث می‌شود رقم حقیقی معاملات - که برابر با آن، پول در جامعه مبادله شده است - نشان داده نشود. همین امر، کاهش صوری سرعت گردش پول و نقدینگی را تقویت می‌کند. این در حالی است که به غیر از افزایش حجم پول، در صورتی که سرعت گردش آن (به صورت برون‌زا) در جامعه افزایش یابد، بر میزان تورم موجود نیز افزوده خواهد شد، چراکه در سطح جامعه، تولید به اندازه تقاضای واقعی وجود ندارد. اقتصاد سیاه از عوامل دیگر تأثیرگذار بر سرعت گردش پول است. برخی از افراد به منظور نپرداختن مالیات‌ها و فرار از بیمه و مواردی همچون این مسایل - که آنها را تحت فشار قرار می‌دهند - با پرداخت‌های نقدی در معاملات، سبب پدید آوردن اقتصاد سیاه شده و بخش بزرگی از درآمدهای بالقوه مالیاتی دولت را سوخت می‌کنند و موجب نوسانات غیرقابل پیش‌بینی سرعت گردش پول و نقدینگی می‌شوند. این پدیده با تأثیر منفی بر محصول ناخالص داخلی، تولید ملی محاسبه شده را تحت تأثیر قرار داده و باعث کاهش صوری سرعت گردش پول و نقدینگی می‌شود. متأسفانه در کشور ما، در هیچ دوره‌ای (قبل و بعد از انقلاب) به سرعت گردش پول و نقدینگی در علم و کاربرد بانکداری مرکزی توجه نشده و پیش‌بینی آن حتی در برنامه‌ها صورت نگرفته است. ماهنامه اقتصاد ایران
نظرات شما عزیزان:
.: Weblog Themes By Pichak :.